๘. คามนิชาดก ว่าด้วยไม่ใจเร็วด่วนได้

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระวิหารเชตวัน ทรงปรารภภิกษุละความเพียร จึงตรัสพระธรรมเทศนานี้ ดังนี้

เรื่องคามนิชาดกนี้ รายละเอียดเหมือนที่มีอยู่ใน สังวรชาดก เอกาทสนิบาต (ในอรรถกถาเรียกว่า สังวรมหาราชชาดก) ชาดกทั้งสองเรื่องนี้ เนื้อเรื่องเป็นเช่นเดียวกัน แต่คาถาต่างกัน มีความย่อว่า

คามนิกุมาร ตั้งอยู่ในโอวาทของพระโพธิสัตว์ แม้จะเป็นพระกนิษฐาของพระภาดาทั้งร้อยพระองค์ ก็เป็นผู้อันพระภาดาทั้งร้อยพระองค์นั้นยอมรับนับถือ ประทับนั่งบนบัลลังก์อันประเสริฐภายใต้เศวตฉัตร ทอดพระเนตรดูยศสมบัติของพระองค์แล้วก็ทรงดีพระทัยว่า ยศสมบัติของเรานี้ เป็นของอาจารย์เรา จึงทรงเปล่งอุทานนี้ ว่า

“เออ ก็ความหวังในผล ย่อมสำเร็จแก่ผู้ไม่ใจเร็วด่วนได้ เรามีพรหมจรรย์แก่กล้าแล้ว ท่านจงเข้าใจ ดังนี้เถิด พ่อคามนิ”

เปล่งอุทานแล้ว ก็เมื่อคามนิกุมารนั้นได้ราชสมบัติแล้ว เมื่อเวลาล่วงไป ๒-๓ วัน พี่ชายทุกคนได้ไปยังสถานที่อยู่ของตน ๆ พระเจ้าคามนิครองราชสมบัติโดยธรรม แล้วเสด็จไปตามยถากรรม ฝ่ายพระโพธิสัตว์ทำบุญแล้ว ได้ไปตามกรรม

พระศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแสดงแล้ว ทรงประกาศ อริยสัจทั้งหลาย ในเวลาจบสัจจะ ภิกษุผู้ละความเพียรได้ดำรงอยู่ในพระอรหัตแล

พระศาสดาทรงประชุมชาดก ว่า

พระเจ้าคามนิในครั้งนั้น ได้เป็น พระอานนท์

ส่วนอาจารย์ คือ เราเอง แล